Ik verzet me tegen het idee dat ik te vatten ben in code. Dat ik te lezen ben door bits en bites en daarmee te reduceren tot een voorspelbaar type mens. Onze onvoorspelbaarheid is juist de rijkdom van het leven.
Dankbaar accepteer ik dat ik geen mensenkennis heb, wanneer ik opnieuw verrast ben door iemand die ik dacht te kennen. Natuurlijk snap ik ook mijn drang om mensen te typeren. Het brengt een gevoel van controle met zich mee. Lang was deze controle op alles mijn houvast. Controle op mijn emoties, op mijn gedrag, op mijn wereldbeeld. Hoe meer controle, hoe beter je kwaliteit van leven, was mijn idee. Inmiddels zie ik juist schoonheid in het loslaten. In me laten verrassen, in nieuwe inzichten opdoen, vragen stellen, twijfelen en soms nog lastiger; in het simpelweg kijken, luisteren en niets doen. Wellicht is niets wat het lijkt en alles mooier dan je dacht.
Hoe vertaal ik deze nieuwe levenshouding naar de techocratie waar ik mij in bevindt. Ons gedrag en onze ideeën worden in steeds hogere mate gestuurd door data. We brengen meer en meer tijd door op onze telefoon. Zo stompen de algoritmes ons af. We denken minder vaak zelfstandig, zonder invloed van een app of beeldscherm. En dat is prettig, tenminste voor de algoritmes die de taak hebben ons te begrijpen. Door meer tijd te besteden aan de algoritmes, worden we vanzelf voorspelbaarder. We worden gereduceerd tot een set van data. Dat waar we aandacht aan besteden wordt onze realiteit. Dit is waar mijn klein verzet begint. Ik trek me terug. Ik wil niet te vatten zijn in code. Daarnaast is de tijd die ik heb in dit leven van mij, ik wil zelf bepalen waar ik haar aan besteed. En nog belangrijker, mijn gedachten zijn mij veel te veel waard, ik wil ze horen, ik wil ze de ruimte geven. Ik verkies mijn imperfectie boven een robot-bestaan. Ik omarm mijn onvoorspelbaarheid.
Digital Detox february
Hoe maak ik het verzet concreet? Mijn telefoon is niet langer mijn verlengstuk. Eenmaal per dag, rond 19 uur, kijk ik een moment op mijn telefoon. Dan doe ik een rondje apps en leg ik haar weer weg. Op alle andere momenten van de dag moet ik mij redden zonder. Dit wil ik de gehele maand februari volhouden. Tweemaal per week organiseer ik een digital detox avondwandeling waarbij iedereen die daar zin in heeft kan aansluiten. Om het menselijk samenzijn te vieren en onze geest te verrijken. Of om de algoritmes te verwarren? Simpelweg telefoonloos wandelen en kletsen.
Zoals Leonardo Da Vinci zou zeggen: Verwonder je. Blijf nieuwsgierig als een kind en observeer!
Met dit verzet laat ik algoritmes niet langer mijn leven bepalen. Of het gaat regenen zal ik opnieuw enkel kunnen aflezen aan de wolken. De juiste route zal ik zelf moeten vinden, niet wetende of het ook de snelste is. Mijn vrienden wil ik in levende lijve spreken, in de ogen kijken. Als ik iets nodig heb, zullen mijn benen mij naar het product moeten brengen, zal ik het met mijn handen moeten bevoelen, voor ik het aanschaf. En betalen doe ik nimmer met mijn telefoon. Ik hoor je denken; waarom moeilijk doen als het makkelijk kan? Omdat het gemak, evenals snelheid, komt met een prijs. Ik betaal gemak met mijn data, mijn privacy, met het welzijn van de aarde, of andere mensen en dieren. Een prijs die ik niet langer wens te betalen. Ik wil de factor tijd en gemak niet langer zien als iets dat heilig is. Belangrijkere waarden voor mij zijn het klimaat en het leven van mens en dier. Dit staat te allen tijde boven gemak of snelheid.
Steeds vaker realiseer ik mij hoe kunst precies dat is wat ik nodig heb. Een verrassing, een nieuw inzicht, een opening voor een nieuwe gedachte. Aan kunst wil ik mijn tijd besteden. Opdat het mij inzichten geeft en mij leert te leven, te verwonderen en me te verhouden tot de ander.
De belangrijkste kern van mijn verzet is dat ik bepaal wat ik de belangrijkste waarden vind, en niet de apps die mijn aandacht verlangen. Wellicht is er al een algoritme die deze zet van mij heeft voorspeld, dat zal mij niet verrassen maar beangstigt mij ook niet. Juist dit inzicht kan de technologische revolutie een andere weg laten inslaan. Een weg waarbij de menselijke waarden bovenaan staan. Waar het internet en apps er zijn om ons te ondersteunen, zonder dat ze misbruik maken van onze data. Dat dit mogelijk is weet ik zeker, er zijn al mooie initiatieven, met- of zonder winstoogmerk. Ik ben hoopvol en laat me graag verrassen.
Wij Nihilisten
Veel van mijn inzichten dank ik aan het boek van Hans Schnitzler: ‘Wij Nihilisten’. Hij beschrijft hoe onze wens tot technologische vooruitgang maakt dat we steeds onverschilliger worden over het bestaan. We bewegen ons naar een voorkeur voor het levenloze en breken los van alles wat ons verbindt aan al het levende. Dit maakt ons nihilisten. Maar willen we dit echt? Verkiezen we een fictief lustoord boven een feitelijk bestaan vol ongemakken maar ook verrassingen en verwondering? Zoals ik al eerder in mijn essay ‘Zijn Wij De Mensen’ schrijf, lijkt het erop alsof de mensen zich bevinden in de Matrix en kiezen voor de blauwe pil; de pil van bewuste luiheid, afhankelijkheid en zogenaamde onwetendheid, gratis verstrekt door organisatie x.
Schnitzler legt uit waarom onze drang naar een frictieloos en oneindig leven maakt dat een moraal en verantwoordelijkheidszin onnodig wordt. Waarden worden waardeloos bij het eeuwige leven. Sta hierbij stil en begrijp dat juist om deze reden dit eeuwige leven niet nastrevenswaardig is. We willen leven en we voelen dat we leven wanneer we geraakt worden. Zo is er genoeg onmeetbaar, dat ons leven juist waarde geeft. Precies dit is waar we naar zouden moeten streven. Dit is vitaliteit, wat gratis tot onze beschikking staat.
Geen zin om het boek te lezen? Bekijk dan deze uitzending van Tegenlicht.
In lijn met Hans’ zijn betoog wil ik eindigen met een gedicht van Lucebert, waarbij de zin: ‘wordt van aanraakbaarheid rijk’ prachtig verwoordt waar het werkelijk om gaat. Geraakt worden maakt ons leven waardevol, maakt ons één met alles en iedereen. Wees aanwezig!
DE ZEER OUDE ZINGT
er is niet meer bij weinig
noch is er minder
nog is onzeker wat er was
wat wordt wordt willoos
eerst als het is is het ernst
het herinnert zich heilloos
en blijft ijlings
alles van waarde is weerloos
wordt van aanraakbaarheid rijk
en aan alles gelijk
als het hart van de tijd
als het hart van de tijd
LUCEBERT